Biografia Sławomira Mrożka autorstwa Anny Nasiłowskiej. Premiera po wakacjach

Pytana, z jakiego powodu postanowiła napisać pierwszą w Polsce biografię Mrożka, prof. Nasiłowska powiedziała: "Z poczucia pewnego niedokonania i pewnych długów filologów wobec Mrożka". "Wcześniej pisałam +Historię literatury polskiej+ i stawałam przed pewnymi pytaniami, na które nie znalazłam gotowej odpowiedzi, a to bardzo niedobrze. Na przykład, co było pierwszą książką Mrożka, bo w 1953 r. wyszły dwie - +Opowiadania z Trzmielowej Góry+ i +Półpancerze praktyczne+" - mówiła. "Ponieważ bibliografowie zapisują je - najpierw +Opowiadania z Trzmielowej Góry+, potem +Półpancerze praktyczne+ - no to znaczy, że debiutował +Opowiadaniami...+, ale nikt tej książki nie widział. Bo to nie jest książka. Ja do niej, na całe szczęście, dotarłam i okazało się, że to jest broszurka propagandowa napisana chyba na zamówienie Spółdzielni Czytelnik" - wyjaśniła literaturoznawczyni.

"Wiele tego typu pytań pozostawało bez odpowiedzi. Trzeba było odpowiedzieć na takie pytania: dlaczego wyjechał? kiedy wyjechał? czy musiał wyjechać? Jak to było?" - tłumaczyła. "Ponieważ on nigdy nie był uważany za pisarza emigracyjnego - i chyba sam się o to postarał - natomiast od 1963 r. był najpierw we Włoszech, potem we Francji. Był poza Polską. Emigrantem stał się dopiero w 1968 r., kiedy okazało się, że wygasł jego polski paszport, a ceną za jego odnowienie był jak najszybszy, w ciągu dwóch tygodni, powrót do Polski, co mogłoby się skończyć tym, że nie mógłby podróżować" - podkreśliła prof. Nasiłowska.

Pytana, co dla niej jako autorki było największym odkryciem, znaleziskiem podczas pracy nad biografią Mrożka, zwróciła uwagę: "spotkania z ludźmi". "Niektóre odbyły się właściwie w ostatnim momencie. Na przykład przez trzy lata pracy nad biografią rozmawiałam z Andrzejem Chącińskim. To był również pisarz, mało znany, sekretarz pisma +Współczesność+ w pierwszym okresie jego powstania. Przebywał długo na emigracji w Australii, a potem wrócił do Polski" - mówiła. "Chąciński był szwagrem Mrożka, ponieważ poślubił Gabrielę Obrembę. Rozmawiałam z nim długo, przyjaźniliśmy się i on zmarł na covid w trakcie mojej pracy nad książką" - wyjaśniła autorka.

Prof. Nasiłowska zaznaczyła, że "Mrożek ciągle uciekał przed rzeczywistością społeczno-polityczną, ale równocześnie potrafił ją znakomicie opisać". "Jego świadomość tego, co się wokół dzieje, była naprawdę na bardzo wysokim poziomie. Nie mylił się w tej sprawie" - oceniła.

Pytana o fenomen Mrożka, który był milczkiem, a jednocześnie bywał duszą towarzystwa, Nasiłowska zauważyła: "wydaje się, że to była pewnego rodzaju gra". "Bywał też bardzo rozmowny, kiedy starał się zrobić wrażenie na kobietach - to nawet śpiewał. Opisała to też jego druga żona Susana Osorio-Mrożek, ale i wcześniejsze panie były adresatkami takich śpiewów. Pisał do nich listy, ale nie zawsze mamy do nich dostęp. Listy czasem niesforne, bardziej szczere pokazujące jego problemy osobiste" - wyjaśniła. "Mrożek był człowiekiem kapryśnym. Jeśli mu się coś nie podobało - to potrafił zacząć milczeć w trakcie imprezy" - dodała.

"To pokazuje rys jego absolutnej niezależności. Bardzo nie chciał umizgiwać się do kogokolwiek. W związku z tym niewiele rzeczy robił dlatego, że mu się to opłacało lub że opłacało mu się być miłym dla kariery" - oceniła literaturoznawczyni.

Pytana, dlaczego Mrożek opuścił w 2008 r. Kraków i uciekł po raz kolejny do Nicei, prof. Nasiłowska powiedziała: "dlatego, że tam była lepsza opieka lekarska". "Zadecydowały względy zdrowotne. To jest może smutne, ale tak właśnie było" - dodała.

"Mrożek mówił, że +Nicea to pustka+. Na swój sposób chciał się ponownie znaleźć w pewnej pustce, anonimowości jako człowiek nierozpoznawalny. Wcale nie chciał nam się pokazywać jako mężczyzna z problemami zdrowotnymi" - podkreśliła.

Premierę liczącego blisko 700 stron tomu "Mrożek. Biografia" pióra prof. Anny Nasiłowskiej zaplanowano na 27 września. Książka ukaże się w krakowskim Wydawnictwie Literackim.

Do najważniejszych książek autobiograficznych Mrożka oraz prac poświęconych pisarzowi, które wydano w Polsce, należą: S. Mrożek, "Baltazar: Autobiografia" (2006), S. Mrożek "Dziennik powrotu" (2000), S. Mrożek, "Dziennik 1962-1969" (2010), S. Mrożek, "Dziennik 1970-1979", t. 2 (2012), S. Mrożek, "Dziennik 1980-1989", t. 3 (2013), S. Mrożek, "Małe listy" (2000), S. Mrożek, "Uwagi osobiste" (2007), J. Błoński, "Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka" (1995), M. Sugiera, "Dramaturgia Sławomira Mrożka" (1996), "Mrożek w odsłonach. 39 opowieści z różnych miejsc i czasów", oprac. M. Miecznicka (2015).