Co dziesiąty Polak pracuje w szarej strefie

"Szacujemy, że między 9 a 10 proc. ogółu osób zatrudnionych wykonuje pracę w szarej strefie. Dla 91,6 proc. tych osób praca nierejestrowana jest ich głównym zajęciem" - powiedział w poniedziałek Mateusz Walewski, specjalista z Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE) na konferencji zorganizowanej przez MPiPS.

Badania nad przyczynami i skalą pracy nierejestrowanej zostały przeprowadzone w okresie od lutego do listopada 2007 r. przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Centrum Badania Opinii Społecznej oraz Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych i Millward- Brown SMG/KRC na zlecenie MPiPS.

Z badania wynika, że ograniczeniu szarej strefy będzie sprzyjać wdrożenie kompleksowych rozwiązań, które obejmą między innymi: zachęty finansowe, usprawnienia organizacyjno-administracyjne, uelastycznienie stosunków pracy, indywidualną pomoc pracownikom nierejestrowanym w podejmowaniu pracy rejestrowanej oraz kampanie informacyjno-edukacyjne, a w dalszej kolejności: wzmocnienie systemu kontroli oraz zaostrzenie sankcji wobec pracodawców zatrudniających pracowników nierejestrowanych.

Analitycy rekomendują podjęcie działań przede wszystkim w takich obszarach, jak system ubezpieczeń społecznych i system podatkowy.

"Wdrażany system zachęt finansowych powinien objąć przede wszystkim wprowadzenie w systemie ubezpieczeń społecznych kwoty wolnej od składki na ubezpieczenie społeczne, z wyjątkiem składki emerytalnej, w wysokości ponad 5 tys. złotych rocznie. Ważną zachętą finansową mogłoby być skrócenie do 7 dni okresu wypłaty przez pracodawców wynagrodzenia za okres zwolnienia chorobowego" - napisano w raporcie.

Zdaniem badaczy, konieczna jest również weryfikacja dotychczasowych przepisów, określających minimalną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne (60 proc. przeciętnego wynagrodzenia) i na ubezpieczenie zdrowotne (75 proc. przeciętnego wynagrodzenia) osób prowadzących działalność gospodarczą i zróżnicowanie tych podstaw zależnie od osiąganych dochodów.

Mobilizacja osób ubezpieczonych w KRUS i pracujących w szarej strefie powinna dokonać się poprzez reformę systemu ubezpieczeń społecznych rolników.

"Należałoby zreformować system ubezpieczeń społecznych rolników, wprowadzając m.in. zasadę pro rata w systemie emerytalnym tej grupy ubezpieczonych, co w praktyce oznaczać będzie, że składki emerytalne płacone do FUS rozliczone zostaną odrębnie, a część emerytury wyliczona na ich podstawie będzie sumowana z częścią ťwypracowanąŤ w systemie KRUS oraz wyliczanie emerytury wypłacanej z KRUS na podstawie sumy wpłaconych składek rejestrowanych jako ťhipotetyczny kapitałŤ" - napisali analitycy.

Zmiany w systemie podatkowym powinny m.in. umożliwiać osobom fizycznym odliczenie od podatku kosztów zatrudnienia pracownika.

"Osobom płacącym podatek dochodowy od osób fizycznych należy umożliwić odliczanie od podstawy opodatkowania kosztów zatrudnienia pracowników w gospodarstwach domowych (wynagrodzenie i składki na ubezpieczenie społeczne)" - napisano w raporcie.

"W przypadku wprowadzenia w systemie ubezpieczeń społecznych kwoty wolnej od składki na ubezpieczenie społeczne, kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych powinna być z nią zrównana, co w praktyce oznacza konieczność jej podwyższenia" - napisano.

Dalsze rekomendacje dotyczą m.in. konieczności monitorowania sytuacji na rynku pracy oraz skoordynowania działań poszczególnych instytucji publicznych.