Jak działa spółka cywilna

Pierwszym krokiem do założenia spółki cywilnej jest sporządzenie jej umowy i zarejestrowanie jej w urzędzie skarbowym. Ważne, aby w umowie tej zawrzeć m.in. informację o wspólnikach, cel gospodarczy, jaki spółka ma realizować, okres jej funkcjonowania, zakres działalności według PKD czy kwestie podziału zysków i wielości wniesionych wkładów. Niewątpliwym plusem tego rodzaju działalności gospodarczej  jest fakt, że umowa spółki cywilnej nie musi mieć formy aktu notarialnego, a zatem pozwala przedsiębiorcom nieco zaoszczędzić – powołanie spółki opodatkowane jest jedynie podatkiem od czynności cywilno-prawnych w wysokości 0,5% wartości wniesionych wkładów. Współpracę w formie spółki cywilnej można nawiązać jedynie w konkretnym celu, np. realizacji zamówienia. Jeśli współpraca będzie się dobrze układać, wspólnicy mogą zastanowić się nad przekształceniem spółki cywilnej w spółkę jawną.

Trzeba mieć na uwadze, że spółka cywilna jest spółką tylko z nazwy – nie podlega bowiem przepisom Kodeksu spółek handlowych i w odróżnieniu od spółek prawa handlowego nie tylko nie ma osobowości prawnej, ale także pozbawiona jest zdolności do czynności prawnych.

Za biznes odpowiadają wspólnicy

Podmiotami prawa w spółce cywilnej są jej wspólnicy. Zakładając spółkę cywilną wspólnicy wnoszą do niej tzw. wkłady. Mogą to być środki pieniężne, wkłady rzeczowe lub praca na rzecz spółki. Wspólnicy dysponują majątkiem, który stanowi ich współwłasność łączną. Wszelkie prawa i zobowiązania spółki zaciągane są na rachunek wspólników i wchodzą do ich wspólnego majątku.

Każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie z innymi wspólnikami majątkiem osobistym do wysokości długu, a to oznacza,  że wierzyciel może dochodzić roszczeń przeciwko wybranemu przez siebie wspólnikowi lub wszystkim wspólnikom naraz. Jeśli jeden z dłużników zaspokoi roszczenia wierzyciela, pozostali zostają od zobowiązania zwolnieni. Wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia wierzytelności i uregulowania przez wspólnika zobowiązania z jego udziału we wspólnym majątku wspólników.

Wspólnicy odpowiadają samodzielnie za zobowiązania wobec fiskusa w zakresie podatku dochodowego - każdy z  nich składa odrębny PIT-36L lub PIT-36. Jeśli zatrudniają pracowników, składają dodatkowo PIT-4R do końca stycznia za rok ubiegły. Warto pamiętać, że deklaracje VAT-owskie, składa już sama spółka.

Po założeniu spółki cywilnej każdy z przedsiębiorców będzie uprawniony co do zasady do równego udziału w zyskach (chyba że wspólnicy ustalą w umowie inny) oraz w stratach (choć w umowie spółki można kogoś zwolnić z udziału w stratach).

Skala, liniowy lub ryczałt

Wspólnicy spółki cywilnej mają do wyboru opodatkowanie dochodu na zasadach według skali podatkowej, liniowo lub w formach zryczałtowanych (karta podatkowa czy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Należy jednak pamiętać, że przedsiębiorca, który już prowadzi własną działalność, ma ograniczony wybór formy opodatkowania dochodu ze spółki. Według ustawy o PIT, jeżeli podatnik do opodatkowania dochodów uzyskanych ze spółki wybierze podatek liniowy, automatycznie taka forma opodatkowania będzie miała zastosowanie również do jego indywidualnie prowadzonej działalności, o ile jest ona opodatkowana zgodnie z przepisami ww. ustawy. W sytuacji natomiast, gdy przedsiębiorca wybrał opodatkowanie indywidualnej działalności formą, jaka nie jest uregulowana przez ustawę o PIT (np. ryczałtem), niezależnie od formy opodatkowania przychodów z działalności prowadzonej indywidualnie, ma możliwość wyboru jako wspólnik do dochodów osiąganych w ramach umowy spółki cywilnej podatku liniowego. Możliwości wyboru opodatkowania dochodów z umowy spółki stawką 19-proc. nie mają także wspólnicy, którzy w ramach działalności gospodarczej w bieżącym roku podatkowym wykonywali lub wykonują te same czynności, które wykonywali na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy w ramach stosunku pracy.

Katarzyna Miazek, Tax Care
Karolina Zawłocka,  księgowa Tax Care