Z których mediów społecznościowych korzystają Rosjanie? Nie wszystkie teraz działają

Od rozpoczęcia wojny w Ukrainie bardzo zmienił się krajobraz medialny w Rosji. W ciągu niecałych dwóch tygodni Putin zdążył już zamknąć ostatnie wolne media. 1 marca władze Rosji zablokowały nadawanie telewizji Dożd i radia Echo Moskwy. Obie stacje wciąż nadają jednak w serwisie YouTube.

W niedzielę (6 marca) amerykańska platforma streamingowa Netflix zawiesiła swoją usługę w Rosji. Wcześniej serwis wstrzymał realizację wszystkich rosyjskich projektów oraz zrezygnował z nabywania praw do rosyjskich produkcji. Platforma nie zastosowała się do wniosku rosyjskiego regulatora rynku komunikacyjnego Roskomnadzor, żeby dystrybuować 20 lokalnych stacji telewizyjnych, m.in. propagandowe kanały informacyjne.

Netflix to kolejny gigant cyfrowy ograniczający swoją obecność w Rosji. Apple wstrzymał tam sprzedaż swoich produktów oraz działanie systemu płatniczego Apple Pay, natomiast w App Store zablokowano poza Rosją aplikacje rosyjskich mediów propagandowych Russia Today i Sputnik.

Koncern Meta na swoich platformach Facebook, Instagram, Messenger i WhatsApp zablokował w Ukrainie szereg profili, m.in. rosyjskich mediów państwowych. Twitter zaczął oznaczać treści pochodzące ze stron powiązanych z Kremlem. Natomiast treści z Rosji usunęły serwis z ogłoszeniami pracy Jooble i platforma Only Fans, znana głównie z treści erotycznych.

Ograniczone usługi TikToka w Rosji

W piątek, 4 marca Facebook i Twitter zaczęły być całkowicie blokowane w Rosji. W kraju rządzonym przez Putina nie działa też TikTok.

❗️ Роскомнадзор принял решение о блокировке доступа к сети Facebook в России

— РИА Новости (@rianru) March 4, 2022

"W świetle nowego rosyjskiego prawa o 'fake newsach' nie mamy innego wyboru, jak tylko zawiesić transmisję i nowe treści w naszej usłudze wideo na czas, gdy przeanalizujemy konsekwencje tego prawa. Nie będzie to miało wpływu na usługę przesyłania wiadomości w aplikacji" - napisał TikTok w oświadczeniu.

Chodzi m.in. o ostatnie zmiany w rosyjskim prawie, zgodnie z którym m.in. zakazuje się używania określenia "wojna w Ukrainie". Zamiast tego powinno się mówić i pisać o "operacji wojskowej". Przez wprowadzenie nowego prawa rosyjscy użytkownicy TikToka nie mogą prowadzić relacji na żywo ani dodawać nowych filmów. Obie usługi zostały na razie wstrzymane przez chińską platformę streamingową. TikTok chce teraz ocenić skutki prawne nowej ustawy.

Facebook w Rosji: tylko 37 proc. użytkowników

W tej chwili - jak podsumowuje Wojtek Kardyś, ekspert od komunikacji internetowej - w Rosji nie działają Facebook, TikTok i Twitter. Pozostałe platformy społecznościowe są dostępne dla tamtejszych użytkowników.

W tym momencie w Rosji:
VKontakte - działa ✅
Youtube - działa ✅
Instagram - działa ✅
Odnoklassnik - działa ✅
Facebook - nie działa ❌
Tik Tok - nie działa ❌
Twitter - nie działa ❌

🤷🏻‍♂️ https://t.co/3VrqvOA2ie

— Wojtek Kardys 🇺🇦🇵🇱🇪🇺 (@WojtekKardys) March 7, 2022

A ci - jak wynika z analizy firmy Statista - najchętniej korzystają z Vkontakte (platforma znana też pod nazwą VK). To rosyjski serwis społecznościowy założony w 2006 r. Najbardziej przypomina Facebooka - zarówno pod względem wizualnym, jak i funkcjonalnym. Jest popularny przede wszystkich w krajach byłego Związku Radzieckiego: Rosji, Białorusi, Ukrainie, Kazachstanie, Kirgistanie czy Mołdawii. Wedug danych za 2021 r. z platformy Vkontakte korzystało aż 73 proc. wszystkich użytkowników mediów społecznościowych w Rosji.

Drugie miejsce w tym zestawieniu zajmuje YouTube (68 proc.), a trzecie - Instagram (59 proc.).

Dalej jest nieznana u nas platforma Odnoklassniki.ru (znana też pod nazwą OK). To rosyjski odpowiednik "Naszej klasy". Podobnie jak Vkontakte serwis również zaczął działać w 2006 r. Według danych Statista z platformy korzysta 42 proc. Rosjan.

Dopiero na piątym miejscu jest Facebook (37 proc.). Nieco mniej osób korzysta z TikToka (35 proc.). Na siódmej pozycji jest Twitter (14 proc.), a pierwszą ósemkę zamyka rosyjska platforma Moy Mir (13 proc.).

- Chociaż Rosjanie mają tendencję do preferowania serwisów rozwiniętych na poziomie krajowym, takich jak VK i Odnoklassniki, zachodnie sieci społecznościowe również mają znaczną bazę użytkowników. Mianowicie, ponad 14 mln Rosjan korzysta z Twittera, podczas gdy w Wielkiej Brytanii ta sama platforma społecznościowa obsługuje 19 mln użytkowników. W sierpniu 2021 r. z Facebooka korzystało również ponad 66 mln Rosjan - komentują analitycy firmy Statista.

Rosjanie najbardziej aktywni w social mediach w Europie

Vkontakte ma ponad 400 mln publikacji miesięcznie (stan na październik 2021 r.), Instagram - 135 mln, a Odnoklassniki - 88 mln.

Vkontakte w ciągu ostatnich czterech lat odnotował znaczny wzrost liczby użytkowników - z 43,9 mln w marcu 2016 r. do 66,6 mln w grudniu 2020 r. Obecność VK jest znacznie mniejsza poza Rosją. W Wielkiej Brytanii jej udział w rynku wyniósł zaledwie 0,06 proc.

W 2020 r. Rosjanie byli najbardziej aktywnymi użytkownikami mediów społecznościowych w Europie. Spędzali w social mediach średnio prawie dwie i pół godziny dziennie. Podczas gdy WhatsApp pozostał najczęściej używaną aplikacją do przesyłania wiadomości w kraju, Vkontakte był najchętniej wybieraną platformą społecznościową dla około 40,6 mln użytkowników. Z drugiej strony YouTube jest pozycjonowany jako najpopularniejsza platforma wideo ze wskaźnikiem penetracji przekraczającym 90 proc.

Popularność Instagrama w Rosji rosła w ostatnich latach, osiągając w marcu 2021 r. ponad 56 mln użytkowników. Snapchat przewyższył LinkedIn i Twitter pod względem zasięgu użytkowników i był jedyną platformą z wyraźną przewagą kobiet. Twitter cieszył się jednak największą popularnością wśród mężczyzn.

WhatsApp, Viber i Telegram to trzy najczęściej używane komunikatory w Rosji. W styczniu 2021 r. WhatsApp był liderem z około 75 mln aktywnych użytkowników miesięcznie, podczas gdy z założonego w Rosji Telegramu korzystało ponad 30 mln osób. Facebook Messenger odnotował stosunkowo niższy wskaźnik penetracji i był używany głównie przez osoby w średnim wieku. Mówi się, że Snapchat będzie stale zdobywał nowych użytkowników w nadchodzących latach. W 2025 r. ma ich mieć w Rosji aż 5,5 mln.