Wzrok stanowi jeden z najbardziej wrażliwych zmysłów naszego dziecka, dlatego powinniśmy dołożyć wszelkich starań, aby rozwijał się prawidłowo. Jednak nawet najlepsza opieka nie zawsze jest w stanie uchronić je przed wystąpieniem wad wzroku. Jakie symptomy powinny nas zaniepokoić? Kiedy powinniśmy udać się do specjalisty? I w jaki sposób wybrać okulary dla dziecka? Na te pytania odpowiada dr n. med. Andrzej Styszyński, okulista, ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.
Jak kształtuje się wzrok dziecka?
Obiektywna ocena ostrości wzroku u niemowląt nie jest ani łatwa, ani jednoznaczna. Jednak okuliści zajmujący się małymi dziećmi potrafią, stosując odpowiednie testy, określić ostrość wzroku. Do takich testów należy metoda uprzywilejowanego spojrzenia i metoda oczopląsu kinetycznego. Pierwsza polega na obserwacji zachowania się oczu dziecka podczas pokazywania specjalnych kart z biało-czarnymi paskami. Druga metoda polega na pokazywaniu dziecku biało-czarnych pasków, które przesuwają się na specjalnym bębnie i wywołują u dziecka oczopląs. W ten sposób można oszacować ostrość wzroku u niemowląt. W warunkach prawidłowych miesięcznemu noworodkowi przypisuje się ostrość wzroku 5/100. W ciągu następnych miesięcy okresu niemowlęcego ostrość wzroku szybko wzrasta i rozwija się widzenie obuoczne, czyli także stereopsja.
Rodzice i opiekunowie mają stale okazję obserwować reakcje wzrokowe niemowląt. W 3., 4. tygodniu życia dziecko zwraca uwagę na źródła światła i obraca głowę w kierunku okien i lamp. W następnych tygodniach wodzi oczami za różnymi przedmiotami, śledząc ich ruch w różnych kierunkach. W 5. miesiącu niemowlę ogląda swoje rączki, wyciąga je też w kierunku bliskich przedmiotów i zwraca uwagę na obiekty znajdujące się w coraz dalszej odległości. Dziecko w 8. miesiącu życia zauważa drobne przedmioty, dotyka je, chwyta i niestety, może włożyć je do ust. Należy więc uważać, aby takie przedmioty nie znalazły się w zasięgu rąk niemowląt. Roczne dziecko rozpoznaje wzrokiem bliskie mu osoby. Obecnie przyjmujemy, że w warunkach prawidłowych 2-letnie dziecko osiąga ostrość wzroku 5/5, a to odpowiada ostrości wzroku osoby dorosłej.
Na co należy zwrócić szczególną uwagę?
W ciągu pierwszego roku życia następuje największy progres w rozwoju oczu dziecka i okres ten jest kluczowy dla prawidłowego widzenia. Najważniejszą metodą skutecznej profilaktyki jest obserwacja naszej pociechy, która sama nie ma możliwości poinformowania nas, że z jej wzrokiem dzieje się coś niepokojącego. Jakie symptomy powinny nas zaniepokoić?
- Obrzęk powiek, czerwone oko i obecność wydzieliny ropnej w oku występują w przypadkach zapalenia spojówek, które może być konsekwencją zakażenia w drogach rodnych matki w trakcie porodu – komentuje dr n. med. Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej. – Dlatego u wszystkich noworodków zaraz po urodzeniu stosuje się profilaktycznie do oczu odpowiednie krople, tzw. zabieg Credego. Łzawienie i ropienie oka może świadczyć o niedrożności w obrębie dróg łzowych. Okulista zaleca wtedy stosowanie masażu okolicy worka łzowego. Biała źrenica występuje w przypadku zaćmy wrodzonej, która wymaga pilnej operacji. Odrębną grupę niemowląt stanowią dzieci urodzone przedwcześnie, zwłaszcza z niską wagą. Wszystkie one powinny być pod kontrolą okulisty ze względu na zagrożenie retinopatią wcześniaczą, która wymaga stosowania laseroterapii. Zbyt duże gałki oczne mogą świadczyć o jaskrze wrodzonej, która jest także wskazaniem do pilnej operacji. Na szczęście jaskra wrodzona występuje stosunkowo rzadko. Wrodzone opadanie powieki górnej, gdy przesłonięta jest źrenica, także wymaga wykonania w trybie pilnym odpowiedniej operacji korygującej. Zez u małego dziecka jest zawsze wskazaniem do badania okulistycznego. Badając dziecko z zezem okulista powinien, po wykluczeniu innych zmian chorobowych, zlecić zastosowanie korekcji okularowej i odpowiednich ćwiczeń – dodaje.
Pojawienie się powyższych dolegliwości obliguje nas do błyskawicznej reakcji i wizyty u okulisty. Kiedy jeszcze powinniśmy zasięgnąć konsultacji eksperta, który sprawdzi wzrok naszego dziecka?
- Wskazaniem do wizyty u okulisty już w pierwszym roku życia dziecka są również odnotowane przypadki chorób oczu lub wad wzroku wśród najbliższych członków rodziny. Natomiast w przypadku, gdy problemy te nie występują, z pierwszą wizytą w gabinecie okulistycznym możemy poczekać do drugiego roku życia – dodaje dr n. med. Andrzej Styszyński.
Na czym polega dobór okularów dla dziecka?
W momencie rozpoznania jednej z chorób specjalista wdroży odpowiednie postępowanie, które pozwoli na usunięcie przyczyn i objawów schorzenia. Badania mogą jednak wykazać również konieczność zastosowania korekcji wady wzroku u naszego dziecka. Czy proces doboru okularów różni się wśród dorosłych i dzieci?
- Chociaż zasadniczo kluczową funkcją okularów jest korekcja wady wzroku, jednak w przypadku dzieci powinny one spełniać również określone warunki. Przede wszystkim nie powinny one ograniczać ich aktywności i być bezpieczne dla naszych pociech, a zatem bardziej odporne na wszelkie zniszczenia. Obecnie istnieje możliwość zastosowania bezpiecznych materiałów, z których wykonane są zarówno soczewki, jak i oprawy okularowe. Pozwala to na uniknięcie ewentualnych urazów oka i twarzy dziecka. U małych dzieci określenie należnej korekcji optycznej jest możliwe w warunkach farmakologicznie rozluźnionej akomodacji. Dlatego okulista zleca przed badaniem odpowiednie krople do oczu. Wykonanie okularów należy powierzyć wykwalifikowanemu optykowi. Nigdy nie powinniśmy rozważać ich zakupu z niepewnego miejsca i bez przeprowadzenia fachowych badań – kończy dr n. med. Andrzej Styszyński.
