Polska daleko w tyle w unijnym rankingu cyfryzacji

Poziom wykorzystania mobilnych usług szerokopasmowych w Polsce jest najwyższy w skali UE. Łączność, korzystanie z usług internetowych i integracja technologii cyfrowej nadal stanowią jednak obszary, z którymi związanych jest najwięcej wyzwań. W obszarze kapitału ludzkiego i cyfrowych usług publicznych nastąpiła wprawdzie niewielka poprawa, ale Polska nadal plasuje się poniżej średniej unijnej.

W szczególności 1/5 ludności Polski nie korzysta jeszcze z internetu, a niemal połowa wciąż nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych. Na rynku jest coraz więcej specjalistów i absolwentów kierunków w dziedzinie ICT, ale ich liczba pozostaje poniżej średniej unijnej. Polskie przedsiębiorstwa opowiadają się za stosowaniem nowych technologii, a tendencja ta znajduje odzwierciedlenie we wzroście wykorzystania dużych zbiorów danych, przetwarzania w chmurze i sprzedaży przez internet. Jednak zgodnie ze wskaźnikiem wykorzystania technologii cyfrowych, 56% przedsiębiorstw charakteryzuje się bardzo niskim poziomem cyfryzacji (UE: 46 %), a jedynie 12% z nich to przedsiębiorstwa w wysokim stopniu ucyfrowione (UE: 18%).

Polska najlepiej prezentuje się w obszarze cyfrowych usług publicznych. Poprawiła swoje wyniki w zakresie stosowania wstępnie wypełnionych formularzy, realizacji usług przez internet i usług e-zdrowia, a pod względem korzystania z otwartych danych (ang. Open Data) plasuje się powyżej średniej.

Polska poczyniła największe postępy pod względem poziomu wykorzystania ultraszybkich łączy szerokopasmowych i mobilnych usług szerokopasmowych, osiągając wyniki lepsze od średniej unijnej. Jeśli chodzi o rozwój mobilnych usług szerokopasmowych, Polska zajmuje pierwsze miejsce w UE (163 abonamenty na 100 osób). Polska pozostaje na poziomie bliskim unijnej średniej pod względem zasięgu 4G (93%) i wskaźnika cen łączy szerokopasmowych (86 punktów na 100) oraz nieco odbiega od średniej pod względem zasięgu ultraszybkich łączy szerokopasmowych (54%) i poziomu wykorzystania szybkich łączy szerokopasmowych nowej generacji (36%).

Na wyniki Polski negatywnie jednak wpływa fakt, że wciąż pozostaje na niskim poziomie zasięg stałych łączy szerokopasmowych (79% na tle średniej unijnej wynoszącej 97%) oraz wykorzystanie stałych łączy szerokopasmowych (60% gospodarstw domowych w porównaniu ze średnią UE wynoszącą 77%). W przypadku dostępu nowej generacji zasięg szybkich łączy szerokopasmowych wynosi 66%, podczas gdy średnia unijna to 83%, za to poprawił się poziom wykorzystania tych łączy.

Pod względem kapitału ludzkiego, na tle krajów UE Polska plasuje się na 22. miejscu. Wprawdzie liczba Polaków korzystających z internetu rośnie, jednak podstawowe i zaawansowane umiejętności cyfrowe pozostają poniżej średniej unijnej. Jedynie 46% osób w wieku od 16 do 74 lat posiada podstawowe umiejętności cyfrowe (średnia dla UE wynosi 57%). Pomimo rosnącego zapotrzebowania na rynku pracy na specjalistów w dziedzinie ICT, w 2018 r. 1/3 polskich przedsiębiorstw poszukujących takich specjalistów zgłosiła trudności z obsadzeniem wakatów. Na rynku stopniowo przybywa specjalistów w dziedzinie ICT, ale ich liczba pozostaje poniżej średniej dla UE. Specjaliści w dziedzinie ICT stanowią niższy odsetek siły roboczej (2,8%) w stosunku do średniej unijnej (3,7%), a zaledwie 0,9% pracujących kobiet jest zatrudnionych na tych stanowiskach.

Korzystanie z usług internetowych w Polsce plasuje się poniżej średniej unijnej – Polska zajmuje 24. miejsce. Polacy chętnie są aktywni w internecie, podobnie jak ludność UE. Najpopularniejsze formy aktywności internetowej to czytanie wiadomości, słuchanie muzyki, oglądanie filmów, gry wideo i korzystanie z sieci społecznościowych. 79% użytkowników internetu w Polsce czyta wiadomości w internecie, co oznacza wynik powyżej średniej dla UE wynoszącej 72%. W internecie Polacy korzystają z usług bankowości (57%, średnia unijna wynosi 64 %) i robią za jego pośrednictwem zakupy (60%, średnia dla UE to 69%). Korzystanie z usług wideo na żądanie wzrosło o 150% w porównaniu z rokiem 2016.

Jeśli chodzi o integrację technologii cyfrowej w przedsiębiorstwach, Polska zajmuje 26. miejsce wśród krajów UE. Polskie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu korzystają z możliwości oferowanych przez handel elektroniczny: 12% MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw) prowadzi sprzedaż w internecie, co stanowi wzrost w porównaniu z DESI 2018, ale nadal plasuje Polskę poniżej średniej dla UE wynoszącej 17%. Jedynie 4% wszystkich MŚP prowadzi sprzedaż przez internet za granicę, a segment sprzedaży internetowej stanowi średnio 7% obrotów wszystkich polskich MŚP. Z mediów społecznościowych korzysta 10% przedsiębiorstw (średnia dla UE to 21%), a 26% przedsiębiorstw korzysta z elektronicznych narzędzi wymiany informacji (w 2016 r. było to 21%).

Z kolei pod względem cyfrowych usług publicznych Polska zajmuje 23. miejsce w UE, czyli plasuje się znacznie poniżej średniej unijnej. Wyniki Polski w obszarze otwartych danych są bardzo dobre, powyżej średniej dla UE. Poziom interakcji online między organami publicznymi a obywatelami pozostaje jednak bardzo niski. Tylko połowa użytkowników internetu w Polsce aktywnie korzysta z usług administracji elektronicznej. W 2018 r. Polska osiągnęła lepsze wyniki niż w 2017 r. jeśli chodzi o wstępnie wypełnione formularze, co pozwoliło jej zbliżyć się do średniej unijnej. Polska radzi sobie również dobrze pod względem dostępności usług administracji elektronicznej dla przedsiębiorstw – jej wynik to 77 na 100. W obszarze usług e-zdrowia Polska zajmuje 17. miejsce w UE – z usług służby zdrowia i usług opieki świadczonych przez internet skorzystało 14% Polaków. e-Recepty wystawia zaledwie 7% lekarzy ogólnych, a wymianę danych medycznych prowadzi 16% lekarzy ogólnych (średnia unijna wynosi odpowiednio 50% i 43%).

Komisja Europejska od 2015 r. monitoruje konkurencyjność cyfrową państw członkowskich przy pomocy sprawozdań dotyczących indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI). Zbiór sprawozdań obejmuje zarówno profile poszczególnych krajów, jak i rozdziały tematyczne. W sprawozdaniach krajowych dotyczących DESI dane ilościowe uzyskane przy pomocy wskaźników DESI obejmujących pięć dziedzin indeksu łączone są z informacjami na temat strategii politycznych poszczególnych krajów i stosowanych w nich najlepszych praktyk. Do każdego sprawozdania załączono rozdział dotyczący telekomunikacji w danym państwie członkowskim. Rozdziały tematyczne zawierają analizę – na poziomie Europy – łączności szerokopasmowej, umiejętności cyfrowych, korzystania z internetu, cyfryzacji przedsiębiorstw, cyfrowych usług publicznych, sektora ICT (technologie informacyjno-komunikacyjne, akronim od ang. Information and Communication Technologies) i jego wydatków na badania i rozwój, a także wykorzystania przez państwa członkowskie środków z programu "Horyzont 2020".

W celu poprawy metodologii i uwzględnienia najnowszych osiągnięć technologicznych w DESI na rok 2019 wprowadzono szereg zmian. Obecnie DESI obejmuje następujące tematy: gotowość na 5G, ponadpodstawowe umiejętności cyfrowe, co najmniej podstawowe umiejętności informatyczne, kobiety-specjaliści w dziedzinie ICT, absolwenci kierunków w dziedzinie ICT, osoby, które nigdy nie korzystały z internetu, zawodowe sieci społecznościowe, uczestnictwo w kursie online, konsultacje i głosowanie w internecie, osoby prywatne prowadzące sprzedaż internetową, duże zbiory danych, wymiana danych medycznych oraz e-recepty.
Celem uwzględnienia powyższych zmian w wyborze wskaźników i korekt w danych bazowych przeliczono ponownie DESI za poprzednie lata w odniesieniu do wszystkich państw. W związku z tym w porównaniu z poprzednimi publikacjami wyniki poszczególnych państw i ich miejsca w rankingu mogły ulec zmianie.