Mieszkanie w spadku lub jako darowizna. Jaki podatek?

Przewidziana w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ulga mieszkaniowa  polega na wyłączeniu z podstawy opodatkowania wartości budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych prawa do domu jednorodzinnego lub też prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, nabytego nieodpłatnie przez osoby najbliższe.

Tylko do 110 metrów
Pewnym ograniczeniem, związanym z ulgą mieszkaniową jest określona przepisami maksymalna powierzchnia przekazywanej nieruchomości. W myśl prawa, wielkość ta nie może być większa niż  110 mkw.  W sytuacji przekroczenia tej wartości, nabywca jest zobowiązany do uregulowania podatku od nadwyżki wielkości mieszkania nad 110 mkw.

Warunki umożliwiające skorzystanie z ulgi mieszkaniowej
Rozważając możliwość skorzystania z omawianego zwolnienia z podatku od spadku lub darowizny, należy wziąć pod uwagę warunki pozwalające na uniknięcie opodatkowania nieodpłatnego nabycia nieruchomości.
Pierwszym z nich jest posiadanie przez nabywającego polskiego obywatelstwa lub stałego zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto nabywca prawa majątkowe nie może być posiadaczem własnego lokum. Osoba taka nie może być również najemcą mieszkania lub budynku, a jeśli jest, powinna niezwłocznie rozwiązać umowę najmu. Jeżeli nabywca już posiada własne mieszkanie, możne skorzystać z ulgi, ale tylko wtedy, gdy przekaże je na rzecz swoich zstępnych, Skarbu Państwa bądź gminy.

Ostatnim warunkiem koniecznym do spełnienia w celu skorzystania z ulgi mieszkaniowej jest obowiązek zamieszkiwania co najmniej przez pięć lat w danym mieszkaniu lub domu, będąc zameldowanym na pobyt stały. Podatnik nie może również zbyć nabytej nieodpłatnie w drodze spadku lub darowizny nieruchomości także w przeciągu pięciu kolejnych lat.

Okres ten liczy się od chwili złożenia zeznania podatkowego.
Nabywca powinien pamiętać o tym, że ulga mieszkaniowa przysługuje z mocy prawa. Nie jest ona uzależniona od uznania organu. Oznacza to, że można z niej skorzystać, gdy tylko zostały spełnione wszystkie warunki łącznie. Brak któregokolwiek z nich skutkuje koniecznością zapłaty podatku.

Podmioty uprawnione do skorzystania z ulgi mieszkaniowej
Generalnie, omawiana ulga podatkowa przysługuje członkom najbliższej rodziny osoby, po której, lub od której, następuje nieodpłatne nabycie nieruchomości. Warto zauważyć, że ustawa przewiduje podział podatników na trzy grupy podatkowe, przy czym o zaliczeniu do jednej z nich decyduje osobisty stosunek łączący nabywcę ze spadkodawcą lub darczyńcą.

I grupa - małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie
II grupa - zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie
rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków i małżonków innych zstępnych
III grupa – pozostali nabywcy
Jeśli chodzi o darowiznę, prawo do skorzystania z niej mają  tylko najbliżsi, należący do pierwszej grupy podatkowej. W przypadku dziedziczenia, krąg osób zwolnionych od podatku jest znacznie szerszy, ponieważ stanowią go podatnicy zaliczani do pierwszej i drugiej grupy podatkowej.

Ponadto, prawo przewiduje możliwość skorzystania z ulgi mieszkaniowej, w związku z nabyciem nieruchomości tytułem spadku, także przez  osoby obce, pod warunkiem, że  sprawowały  co najmniej przez dwa lata opiekę nad wymagającym niej spadkodawcą. Opieka taka powinna być sprawowana na podstawie pisemnej umowy zawartej ze spadkodawcą poświadczonej notarialnie. Okres sprawowania rzeczonej opieki liczy się od daty poświadczenia umowy przez notariusza.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Adam Bujalski, księgowy Tax Care