Przedsiębiorstwa oczekują silnego osłabienia gospodarczego

- Patrząc z perspektywy pierwszej połowy 2012 r., te 4,2 proc. firm prezentuje nieracjonalne oczekiwania. Jednak te same dane nie wskazują na kategoryczne prognozy ponad 30 proc. MSP, że polska gospodarka odczuje osłabienie gospodarcze znacznie silniej niż w latach 2008-2009. Opinie te karzą natomiast oczekiwać określonych postaw i działań przedsiębiorstw tak w 2012 r., jak i w roku kolejnym – istotnego osłabienia skłonności do inwestycji, zdecydowanego ograniczenia skłonności to tworzenia nowych miejsc pracy, wzrostu zatrudnienia w grupie firm (60 proc.), które uznają, że zagrożenia dla wzrostu gospodarczego w Polsce są większe niż w latach 2008-2009. W sposób zróżnicowany na gospodarkę i jej perspektywy rozwojowe patrzą firmy z rozmaitych branż. Największe obawy mają firmy z sektorów: dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami oraz firmy transportowe, najmniejsze zaś  firmy z sektora informacja i komunikacja - mówi dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, główna ekonomistka PKPP Lewiatan.

MSP obawiają się osłabienia gospodarczego w swojej branży nieco mniej niż osłabienia w gospodarce. To zapewne wynik zdecydowanie lepszej wiedzy o tym, co dzieje się w „mojej” branży, rozumienie procesów tam zachodzących, umiejętność dostosowywania się do nich, czy oddziaływania na nie. Interesująca w tym kontekście jest ocena zagrożeń wynikających z osłabienia gospodarczego w branży budowlanej dokonana przez firmy z tego sektora. Po firmach z sektora informacja i komunikacja, to właśnie wśród przedsiębiorstw budowlanych najwięcej jest optymistów twierdzących, że osłabienie gospodarcze w ogóle ich nie dotknie (9,8 proc. przy średniej dla MSP – 6,8 proc.) lub że będzie słabsze niż w latach 2008-2009 (23,2 proc. firm budowlanych przy średniej dla MSP – 14,8 proc.). Może to wskazywać, że rynek firm budowlanych jest bardzo zróżnicowany i relatywnie znacząca (33 proc.) jego część nie obawia się osłabienia gospodarczego. Dane dotyczące oceny wpływu osłabienia bezpośrednio na każdą biorącą udział w badaniu firmę nie do końca  potwierdzają tę tezę – nieznacznie więcej firm budowlanych niż w ocenie wpływu na branżę (o 4 pp) widzi bowiem zagrożenie silniejszym negatywnym wpływem osłabienia gospodarczego na ich działalność, ale znacznie mniej (o 13 pp) firm nie dostrzega negatywnego (i słabszego) wpływu.

Najwięcej obaw dotyczących wpływu osłabienia gospodarczego na branże wyrażają firmy transportowe, handlowe oraz działające w obszarze obsługi nieruchomości. Firmy handlowe obawiają się dalszej ucieczki klientów do większych sklepów, oferujących produkty po niższych cenach. Firmy transportowe, pamiętając osłabienie gospodarcze w latach 2008-2009, które bardzo je dotknęło, obawiają się powtórzenia sytuacji z tamtego okresu.

Podobna skala obaw dotyczących negatywnego wpływu osłabienia gospodarczego na branże dotyczy oddziaływania słabnącej koniunktury bezpośrednio na przedsiębiorstwa – 56,2 proc. MSP  uważa, że będzie miała ona silny negatywny wpływ na ich działalność. Zdecydowanie najmniej obaw mają firmy z sektora informacja i komunikacja, zdecydowanie najwięcej firmy transportowe.

Mniej firm przekłada te oceny na zagrożenie dotyczące utraty płynności, a w konsekwencji na możliwość bankructwa. Aczkolwiek „aż” 8,4 proc. MSP zdecydowanie liczy się z taką możliwością, a kolejne 27,3 proc. uważa to za prawdopodobne. To łącznie 35,7 proc. ogółu badanych MSP. Najwięcej takich firm jest w budownictwie, transporcie oraz w sektorze zakwaterowanie i gastronomia. Najmniej w sektorze informacja i komunikacja, obsługa nieruchomości oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna.

Obraz gospodarki, który rysują MSP, pokazuje wyraźnie, że obawiają się one skutków osłabienia, dopuszczając nawet możliwość utraty płynności, a w konsekwencji także bankructwa. Może dlatego zdecydowanie niechętnie patrzą na konieczność wsparcia krajów UE, które znajdują się w trudnej sytuacji gospodarczej – 57,5 proc. MSP uważa, że nie powinno się pomagać takim krajom jak Grecja, bowiem ich sytuacja jest efektem życia ponad stan, za które trzeba ponieść konsekwencje.

Przedsiębiorstwa będą również bardzo wstrzemięźliwe w podejmowaniu decyzji dotyczących zatrudnienia i inwestycji. Jednak na tym tle pozytywnie wybrzmiewają wskazania części MSP dotyczące tego, jak zamierzają sobie radzić w tej trudnej sytuacji – koncentrując się na jakości, decydując się na inwestycje w innowacje (może nie o dużej skali, ale jednak) oraz zmieniając system zarządzania dostosowując go do zmieniających się warunków zewnętrznych tak, aby móc wykorzystywać szanse, które pojawiają się także w okresie osłabienia gospodarczego.

* PKPP Lewiatan zrealizowała kolejną, dziesiątą już, edycję badania kondycji firm sektora MSP w Polsce, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach  Europejskiego Funduszu Społecznego. Badanie przeprowadzone zostało w okresie 03 kwietnia - 10 lipca 2012 r. na losowej próbie 1500 MSP przez CBOS.