VAT czy PCC? Pożyczanie między VAT-owcami

Przepisy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazują wprost, że od umowy pożyczki pożyczkobiorca musi zapłacić co do zasady 2-proc. podatek od czynności cywilnoprawnych od wartości pożyczki. Natomiast w przypadku, kiedy któraś ze stron umowy pożyczki jest z jej tytułu opodatkowana VAT-em lub jest z VAT-u zwolniona, umowa pożyczki nie podlega pod podatek od czynności cywilnoprawnych (art. 2 pkt 4 ustawy o PCC).

Z kolei w ustawie o podatku od towarów i usług czytamy, że zwalnia się z opodatkowania VAT-em usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez udzielającego (art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT). Jak na gruncie podatków prawidłowo rozliczyć pożyczkę między dwoma VAT-owcami?

Przedsiębiorca udzielający pożyczek na co dzień

Nie ma wątpliwości, co do podatkowego rozliczenia umowy pożyczki w sytuacji, kiedy udzielający jej VAT-owiec zajmuje się tym na co dzień, czyli udzielanie pożyczek jest statusowym zajęciem jego działalności. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 października 2015 r. o sygn. IBPP2/4512-778/15/EK, czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (odsetki), stanowi odpłatne świadczenie usług, co do zasady, podlegające opodatkowaniu VAT. Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT taka pożyczka będzie korzystać ze zwolnienia z VAT. A zatem w konsekwencji – będzie również zwolniona z PCC.

VAT-owiec nie trudniący się udzielaniem pożyczek

A co w przypadku VAT-owca, który udziela komuś pożyczki jednorazowo i udzielanie pożyczek nie jest w statusie jego działalności, co oznacza, że pożycza pieniądze z własnych środków, a nie ze środków w tym celu gromadzonych? Czy wypełnione są tu warunki, aby sklasyfikować taką czynność jako świadczenie usługi w ramach działalności?

W takiej sytuacji znalazł się dostawca energii (czynny podatnik VAT), do którego kilku odbiorców zwróciło się z prośbą o udzielenie oprocentowanej pożyczki na budowę instalacji cieplnej. We wniosku o interpretację przepisów podatkowych uznał, że zgodnie z podstawową zasadą powszechności opodatkowania VAT, wszelkie czynności gospodarcze podejmowane przez czynnego podatnika VAT w ramach prowadzonej działalności i spełniające kryteria zaklasyfikowania ich jako dostawy towarów lub świadczenia usług, powinny być uznane za czynności podlegające VAT. Zatem wnioskodawca przyjął, że w przypadku udzielania pożyczki wystąpi on jako podatnik VAT, przez co pożyczka skorzysta ze zwolnienia w VAT oraz w konsekwencji nie będzie też podlegała pod PCC.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 29 września 2015 r. o sygn. IBPP2/4512-647/15/EK przyznał rację wnioskodawcy. Fiskus zaznaczył, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają pod VAT wyłącznie wówczas, gdy dokonywane dokonuje ich podmiot mający status podatnika VAT, a dodatkowo działa w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawodawca za usługę uznaje każde świadczenie wykonane przez podatnika VAT-u w ramach prowadzonego biznesu, które nie jest dostawą towarów.

Zdaniem Izby, jeśli VAT-owiec udziela oprocentowanej pożyczki, to taka usługa spełnia przesłanki uznania jej za podlegającą opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości udzielania pożyczek, od celu ich udzielania, statusu pożyczkobiorcy czy braku wpisanej usługi „udzielania pożyczek” w przedmiocie działalności. Udzielanie bowiem pożyczek przez prowadzącego działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny przedsiębiorcy. Stąd, znajdą tu zastosowanie omawiane wyżej zwolnienie z VAT-u oraz zwolnienie z PCC.

Katarzyna Miazek, Tax Care